Gewoon een leerling

door David Bom

De Kwekerij gaat graag mee met z’n tijd, dus tegenwoordig wagen ook wij ons wel eens aan een data-analyse. Afgelopen teammeeting nog was het weer raak. Het ietwat magere aantal aanmeldingen voor de afgelopen paar bloeiklassen werd gelegd naast het onverwacht hoge aantal aanmeldingen voor het traject waarin je wordt opgeleid om als trainer (kweker) bloeiklassen te kunnen geven, schreeuwend om een verklaring.

Zoals dat gaat krabden alle zelfbenoemde data-interpreten die ons Kweekteam rijk is zich eens flink achter de oren, in stilte speurend naar iets wat zou kunnen dienen als een aanknopingspunt. En zowaar, een paar gefronste wenkbrauwen en betekenisvolle zuchten later, en daar diende zich als op bestelling het Grote Verband al aan. Onze ontdekking? Het aanbod waarin mensen zich de rol van leraar kunnen aanmeten, scoorde afgelopen maanden significant veel beter dan het aanbod waarin mensen de rol van leerling krijgen toebedeeld. Dat vonden we interessant.

Ik hoef niet heel diep in m’n geheugen te graven om tot de conclusie te komen dat bovenstaande analyse ook op mij slaat. In de rol van kwaliteitskweker heb ik me afgelopen jaar vooral van een afstandje bezig kunnen houden met de opzet en de inhoud van de bloeiklassen, en de keren dat ik een Kwekerij-evenement bezocht, was dat meestal in de rol van degene die de bloeiklas of workshop leidde. Nu was ik gevraagd om dat te doen en leek het me zelf ook leerzaam om dat uit te proberen, dus redenen te over waarmee ik mijn positie zou kunnen rechtvaardigen. Maar dan nog. Zou stiekem niet ook meespelen dat ik liever degene ben die de vragen stelt dan degene die de vragen moet beantwoorden? Dat ik de positie achter de schermen of juist op de voorgrond ergens ook wel comfortabel vind vanwege de daarmee gepaard gaande veilige afstand tot het onderwerp? Mezelf een klein beetje kennende: vast en zeker.

Ongemak verkopen

En blijkbaar ben ik dus niet de enige. Kennelijk is er iets aan de positie van leerling wat maakt dat die positie lastig te verkopen valt. Neem de som vooral zelf op de proef; iedereen die zichzelf wel eens de tijd heeft gegund een ronde te maken langs het aanbod van de wondere wereld van de zelfhulp en de persoonlijke ontwikkeling, weet hoe moeilijk het is om niet te verdwalen in alle vreemde bochten waar betreffende marketing-medewerkers zich stelselmatig in wringen. Millennials, young professionals en ander soortgelijk gespuis: wil je ze in de leerstand krijgen, kan dat alleen door ze een ‘masterclass’, een ‘elite-membership’ of een ‘persoonlijke leiderschapsreis’ aan te bieden, zo lijkt de heersende gedachte te zijn. En op basis van onze eigen bescheiden data-analyse lijkt die gedachte grotendeels nog te kloppen ook.

Anderzijds is bovenstaande constatering nou ook weer niet zo ontzettend opzienbarend. Want de rol van leerling is gewoonweg een beetje ongemakkelijk. Ervoor kiezen iets van iemand te leren, betekent ervoor kiezen om delen van je eigen tekortkomingen en kwetsbaarheden aan diegene toe te vertrouwen. Logisch dat we dat niet direct bij iedereen doen. Daarvoor moeten we weten dat de ander te vertrouwen is. En vertrouwen is nu eenmaal zo’n eigenschap waarvan geldt dat je iemand anders er niet zomaar één, twee, drie van overtuigd hebt dat jij die bezit.

Misschien is het daarom ook wel geen doodzonde om, bij wijze van eerste stapje naar dat vertrouwen, de rol van leerling aan te bieden onder de misschien ietwat misleidende naam van masterclass-student dan wel kweker-in-opleiding. Als dat helpt bij het creëren van een veilige ruimte waarin mensen de vrijheid kunnen voelen om de rol van leerling in te stappen, dan zie ik geen bezwaar. Voor mij werkte het in ieder geval op die manier: terugkijkend op mijn eigen ervaring van het doorlopen van de Kweekschool, denk ik dat het vormpje ‘kweekschool’ voor mij persoonlijk vooral een mooi excuus vormde om nieuwe dingen over mezelf te leren. En had ik het wellicht net even nodig om gelokt te worden met het rolletje van leraar om de rol van leerling te kunnen aanvaarden.

Hiërarchie versus co-creatie

Daarbij sluiten de rol van leerling en leraar elkaar natuurlijk ook niet uit. Sterker nog, het hele concept ‘bloeiklas’ is juist gebaseerd op het idee van co-creatie. In plaats van de docent die de rest van de groep wel eens even zullen vertellen hoe het zit, willen we bij een bloeiklas graag een plek aanbieden waarin we van elkaar leraar en leerling kunnen zijn. En om dat te kunnen bewerkstelligen is het essentieel dat de kwekers, de ‘leraren’ die de bloeiklas leiden, juist ook met de groep durven delen hoe ze naast kweker tegelijkertijd ook leerling zijn. Zodat deelnemers in ieder geval weten dat de ruimte er is om zichzelf ook te voegen in die rol.

Want al is het nu linksom of rechtsom, cruciaal is het denk ik dat we onszelf de (speel)ruimte gunnen om leerling te zijn. Te meer in de studentensfeer, waarin het onder druk van het streven zo snel zo volwassen mogelijk te zijn maar al te makkelijk is om even te vergeten dat juist de studententijd ook de tijd is om te twijfelen, vragen te stellen en stil te staan, oftewel, te leren. Of, zoals voormalig huisdichter van De Kwekerij Willem Smit zou zeggen: vergeet wat je weet / zet jezelf op kweek / herrijs als leek. Onderstaand gedicht van zijn hand vat het denk ik allemaal mooi samen.

leergang
klap uit de school
klop het krijt van je colbert
vergeet wat je weet
zet jezelf op kweek
herrijs als leek

voorbij straffe Angelsaksische dictaten
klassikale zuchten naar titulatuur en certificaten
kunnen wij elkaar simultaan-wederkerig
tot leraar annex leerling wezen

gesmeed in de gloed van de ander
tot edeler metaal
gestadig door wrijving
gepolijst tot spiegels voor elkaar
vormt zich de wezenlijkste leergang als vanzelf:
daar waar je ontegenzeggelijk meester dacht te zijn
opnieuw kunnen beginnen
de dag besluiten als gezel

Durf jij leerling te zijn? Neem dan eens een kijkje bij een van onze bloeiklassen. 28 oktober is bijvoorbeeld de bloeiklas Hoe vind je rust in de drukte? Ben jij erbij?