Waarom ontdekken wat je wilt niet (alleen) over carrière gaat

 

door Anouk Zwaan

 

‘En wat doe jij eigenlijk?’ Op feestjes en borrels een veelgestelde vraag. Het antwoord wat daarop moet volgen is: “Ik studeer dit of dat” of “Ik ben … bij bedrijf zus-en-zo”. Maar is dat nou echt het meest belangrijke om over jezelf te vertellen? En waarom leggen we zoveel nadruk op wat we presteren?

In zijn essay De vermoeide samenleving beschrijft de filosoof Byung-Chul Han de prestatiesamenleving. Hij zet dit tegenover de commandosamenleving waar we vroeger in leefden. Er was een autoriteit – je ouders, de kerk, je baas – die je vertelde wat je allemaal wel en niet moest doen. Veel van die structuren zijn nu verdwenen. Er zijn natuurlijk nog wel steeds dingen die verplicht zijn, maar over het algemeen is er meer vrijheid om je eigen leven in te richten.

Dat heeft allerlei voordelen, maar ook nadelen. Het is niet langer heel duidelijk wat je moet doen. Wat je doet, moet vooral uit jezelf komen. Dat heeft het maakbaarheidsideaal als gevolg: je moet presteren, en als dat niet lukt heb je het aan jezelf te danken. We zijn individueel verantwoordelijk voor de geslaagdheid van ons leven.

 

Statusangst

Je voelt ‘m misschien zelf ook al: dat klopt niet helemaal. Het maakbaarheidsideaal legt een gigantische druk op onze schouders. Filosoof Alain de Botton wijst ons er dan ook op dat die focus op presteren en individuele verantwoordelijkheid leidt tot statusangst: ‘de kwellende gedachte dat we mogelijk niet in staat zijn te voldoen aan het succesideaal zoals geformuleerd door onze samenleving en dat we dientengevolge het risico lopen gespeend te blijven van waardigheid en respect; de angst dat we ons op een te lage sport van de maatschappelijke ladder bevinden of op het punt staan nog dieper te zinken.” We zijn bang dat als we falen, we onze status verliezen, en daarmee ook onze identiteit en verbinding met anderen. Want wat zullen zij er wel niet van denken?

 

Kan het ook anders?

Hoe kunnen we onze identiteit, en daarmee onze eigenwaarde, meer los zien van ons werk?
Matt Curtis omschrijft het in zijn TED talk. “For the rest of my life, I don’t have to say: “I’m a computer scientist”. No, if I want to, I can say, I am a novelist.” Heeft Curtis naast zijn carrière de nieuwe Pullitzer prijs winnende roman geschreven? Nee, verre van (zijn woorden! 😉). In zijn TED talk vertelt hij hoe hij elke maand iets nieuws doet. In deze dertig dagen probeert hij zichzelf een nieuwe gewoonte aan te leren. Dat varieert van naar zijn werk fietsen tot dus een roman schrijven. En hij belandde door deze maandelijkse uitdagingen zelfs op de top van de Kilimanjaro. En al deze nieuwe ervaringen horen ook bij wat hij doet en wie hij is.

 

The second mountain

Ook auteur David Brooks ontdekte dat zijn identiteit meer is dan zijn werk. Sterker nog: dat deze niet zozeer wordt bepaald door je status, prestaties en werkzaamheden, maar door de mensen om hem heen. Daarvoor moest hij wel door een grote persoonlijke crisis.

Jarenlang was hij een bekend schrijver van allerlei bestsellers. Tot zijn vrouw bij hem wegging, hij in zijn eentje in zijn appartement zat en zich realiseerde dat zijn prestaties hem helemaal niet gelukkig hadden gemaakt. Daarover zegt hij in een interview: “Het is een grote misvatting dat je jezelf gelukkig kunt maken, dat geluk een individueel ding is. (…) Als je diep nadenkt over je eigen leven, dan zie je dat je het meest blij was op de momenten waarop je juist totaal afhankelijk was van anderen, en anderen van jou. Waarop je vreugde ervoer, niet geluk.” Dit noemt Brooks ‘de tweede berg’, leven voor anderen, afhankelijk durven zijn en het aangaan van blijvende verbinding.

In zijn boek ‘The Second Mountain’ beschrijft hij de vier domeinen waarin je verbinding met anderen kunt zoeken en vasthouden:

-Je roeping: anders dan je carrière heb je het gevoel dat je hierdoor ‘geroepen’ wordt: je hebt het gevoel dat je dit moet doen. Niet bij een bank gaan werken, maar leraar worden bijvoorbeeld.
-Je relatie(s): Een duurzame, gecommitteerde relatie, waarbij het niet om jezelf gaat en jouw belangen, maar juist om die van de ander.
– Levensovertuiging: Een levensovertuiging geeft richting aan je doen en laten. Het geeft inzicht in je normen en waarden en wat je wilt nastreven.
– Een community: Een warme community gaat de gevaren van eenzaamheid tegen. Mensen zorgen voor elkaar, delen zowel verdriet als vreugde en hebben elkaar nodig.
Juist op deze plekken vind je vreugde, zegt Brooks. Plekken waar het niet uitmaakt wat je hebt bereikt, maar waar jouw geluk samenvalt met dat van anderen.

 

En tenslotte: kun je überhaupt de optimale keuze maken?

Ook belangrijk om je te realiseren: ontdekken wat je wilt gaan niet om de optimale keuze maken. Juist door dingen uit te proberen, te experimenteren (zoals Matt Curtis beschrijft in zijn TED-talk) ontdek je waar je plezier uit haalt en waar je verder mee wilt. Daarbij: de optimale keuze bestaat helemaal niet. Psycholoog Barry Schwartz stelt dat mensen die genoegen nemen met middelmatige prestaties júist meer tevreden zijn met hun leven dan mensen die telkens het onderste uit de kan proberen te halen (en daardoor altijd net niet tevreden zijn).

Kortom: de nadruk op prestaties en status maakt niemand gelukkiger. Ontdekken wat je wilt is een proces van uitproberen en experimenteren. Van verder kijken dan een goed salaris, naar hoe je wilt dat je leven eruitziet en met wie je verbindingen wilt aangaan. En wat misschien geruststelt: perfectie bestaat sowieso niet. Dus laten we middelmatigheid vieren!

Dit artikel verscheen eerder in ‘Het Blad’, het gratis e-magazine van De Kwekerij. De laatste editie gaat over dankbaarheid. Wil jij ‘m ook ontvangen? Meld je dan hieronder aan.

Ontvang ons gratis e-magazine!

 

* indicates required


 


Verder lezen?

Waarom?

Waarom?

Waarom? door Joshua de Roos De laatste tijd vraag ik me vaker af wat ik hier eigenlijk doe. Waarom ben ik in vredesnaam hier op aarde? Ik weet het, een grote vraag. Voor sommigen misschien zelfs een irritante of te filosofische vraag. Toch denk ik dat het een...

Bescheiden, maar gezellig – De kracht van stilte en rust

Bescheiden, maar gezellig – De kracht van stilte en rust

Bescheiden, maar gezellig – De kracht van stilte en rust door Vera Vergeer   Ben ik gezellig genoeg? Vinden mensen mij wel leuk? Of ben ik misschien te saai? Zijn de onzekere vragen die wel eens door mijn gedachten zweven. Als je anderen zou vragen hoe ze mij...

Tegenstroom

Tegenstroom

Tegenstroom door Vera Vergeer   Jij daar, ik hier, zij klaar.Samen nemen we de situatie niet zomaar voor lief,en delen we perspectieven met elkaar. Samen groeien, samen bloeien of vloeien we door de situatie.Hoe hard de stroom ook stromen zal.Ze houden ons niet...