Purpose in de prullenbak, gewoon werken voor je geld

door Guy Wijnen

Hoewel jongeren minder snel op de IC belanden, worden we relatief zwaar getroffen op de arbeidsmarkt. Wereldwijd verloor ruim 1 op de 6 jongeren zijn baan*. In Nederland is dat 1 op de 10**. Daarnaast behield een groot deel werk, maar met minder uren. De reden: veel jongeren werken in flexibele banen en vlogen als eerst de tent uit.

Was purpose een luxe die we ons konden permitteren tijdens hoogconjunctuur?

Vers afgestudeerde starters begonnen aan hun proeftijd of met solliciteren, en konden door corona fluiten naar een rooskleurige start van hun carrière. Studenten raken hun bijbaan kwijt, lopen studievertraging op, moeten meer lenen en maken meer schulden voordat ze straks de arbeidsmarkt betreden. Dat is niet alle pech. Uit wetenschappelijk onderzoek van het Amerikaanse National Bureau of Economic Research blijkt dat wie begint met werken tijdens een economische crisis zeker tien jaar lang minder verdient dan de gelukkigen die in een ‘goed’ jaar starten. Dubbel k*t, kun je wel zeggen.

Mijn veelbelovende, optimistische en vooruitstrevende generatie lijkt nu de dupe te worden van deze crisis. Generatie Y, wij, millennials, kozen voor purpose en zingeving in het werk. En de daaropvolgende generatie (Z) zou activistischer zijn en nog meer bereid om zelf het verschil te maken. Wat komt daar nu van terecht?

Hoopvolle of onrealistische verwachtingen

Deloitte’s Global Millennial Survey 2020 onderzocht de standpunten van meer dan 27,5 duizend millennials en Gen Z’s. Het toont aan dat deze generaties gefocust blijven op grotere maatschappelijke onderwerpen. Ondanks de persoonlijke uitdagingen en angst voor de toekomst blijven ze gedreven om positieve verandering teweeg te brengen. Wat hoopvol stemt, is dat deze generaties nu meemaken hoe snel bedrijven zich kunnen aanpassen en hoe coöperatief mensen kunnen zijn. Volgens ditzelfde onderzoek zien jongeren nu hoe een post-corona samenleving eruit kan zien, en zijn ze vasthoudend genoeg om dit te realiseren.

Een nieuw perspectief op werk

Corona bracht ook een golf van reflectie teweeg: Doet mijn werk er eigenlijk wel toe, zit ik niet vast in een bullshit baan***? Er vond een herwaardering plaats van de zorg en andere vitale beroepen. Maar of dat ook tot een verschuiving leidt naar die beroepen, is nog niet bekend, op enkele voorbeelden na.

In de Volkskrant stelt psycholoog Thijs Launspach dat millennials hun verwachtingen beter kunnen bijstellen. Werkgeluk en voldoening uit je werk te halen, leidt tot teleurstelling. Wat ook niet helpt, is denken dat je een loser bent wanneer je je hoge idealen niet haalt. Werk en identiteit kun je ook loskoppelen, stellen hij en Mark Manson, schrijver van ‘The subtle art of not giving a f*ck’.

‘Vroegah’ was het normaal om een leven lang voor dezelfde werkgever te werken. Loyaliteit was belangrijk, plezier en persoonlijke ontwikkeling een stuk minder. ‘Anno 2020 is er bovendien nog iets bijgekomen om je zorgen over te maken’ schrijft de Volkskrant. ‘Behalve leuk, moet werk nu ook zinvol zijn.’

Drie millennials over het bijstellen van hun verwachtingen

Ik vroeg Remo (30), die voorheen werkte bij een grote Nederlandse corporate, of zijn perspectief op werk veranderd is door corona. ‘Ik denk dat je nu flexibel moet zijn en dat er nog steeds genoeg kansen zijn. Het helpt wel als je bereid bent om iets anders te doen dan je hiervoor deed. Bij het UWV raden ze bijvoorbeeld aan om ook eens naar de zorg of andere sectoren te kijken – ook al heb je bijvoorbeeld financiële economie gestudeerd.’

‘Voor nu zou ik wel blij zijn met een organisatie waar ik me een beetje in kan vinden.’

‘Voor mijn gevoel zijn er momenteel minder vacatures beschikbaar. Als ik nu werk vind bij een organisatie waar ik mezelf een beetje in kan vinden, dan is dat goed.’ Optimistisch – zoals het een echte millennial betaamt – zegt hij door corona ook nieuwe mogelijkheden te zien, zoals werken vanuit huis en banen bij bedrijven als bol.com die nu juist groeien. Aan de andere kant zegt de realist in hem dat het nu misschien ook meer geaccepteerd wordt als iemand ander soort werk gaat doen, om maar gewoon een baan te hebben. ‘In die zin heb ik mijn verwachting wel iets bijgesteld’.

‘Voor mij staat purpose even op de achtergrond.’

Voor Nikki (31), senior sustainability consultant, kwam purpose op de achtergrond te staan. Ze was voor het uitbreken van de crisis op zoek naar een huis, en slaagde er in april in om een woning te bemachtigen op de krappe Amsterdamse huizenmarkt. ‘Ik hecht nu veel waarde aan een vaste baan, inkomsten en zekerheid. Maar als je holistisch zou kijken naar ons doel op aarde, dan zou een coronavirus ook zomaar kunnen helpen om de juiste focus te vinden.’

Dat hele ZZP-idee heb ik over boord gegooid

Jasper (23) werd door corona met zijn neus op de feiten terug. Net terug van een reis naar Australië en Nieuw-Zeeland dacht hij lekker aan de slag te gaan als ZZP’er. Precies toen kwam corona. ‘Ik ben heel anders gaan kijken naar werk. Waar ik de vrijheid eerst super belangrijk vond, ben ik nu op zoek naar vastigheid. Ik heb gelukkig een baan gevonden, waar ik bewust kies voor het uitbreiden van mijn netwerk. Dat idee van allerlei opdrachten vergaren heb ik overboord gegooid.’

Deeltijd purpose na corona

Het optimisme van millennials en Gen Z’s blijft gedeeltelijk overeind. Gelukkig zijn het jongeren die als eerst aan een baan komen als de arbeidsmarkt weer aantrekt. Aan de andere kant is deze tijd ook een reality check die laat zien dat je blij mag zijn als je werk hebt. Op grotere schaal is deze tijd pittig****. Zonder vaste baan komen we nauwelijks aan een huis, en beginnen we steeds later aan kinderen*****. Wat vrijheid, blijheid was, begint nu behoorlijk negatieve effecten te hebben. Structurele verbeteringen en meer sociale voorzieningen zijn nu meer nodig dan ooit.

In de tussentijd is het onze uitdaging om ons optimisme te behouden en te blijven geloven in een mooiere toekomst, ook al zijn de vooruitzichten somber. Wellicht helpen de woorden van deze relativerende Finse filosoof Frank Martela:


‘Uiteindelijk is het leven geen project dat opgepakt moet worden, maar gewoon iets dat gebeurt.’

Hij vindt dat we te veel bezig zijn met geluk nastreven én met werken. Volgens hem helpt het om je leven niet als een project te zien, want dan reduceer je je leven tot een instrument om een bepaald doel in de toekomst te behalen. ‘Daardoor ga je te veel in die toekomst leven, en vergeet je de momenten van zingeving die zich juist nu afspelen.’ Hij pleit er daarom ook voor om het leven meer te zien als een verhaal: iets waar je in zit, met alle goede en slechte gebeurtenissen, die samen jouw unieke leven vormgeven.

Bronnen
*Infographic in de Volkskrant Bron: International Labour Organization
**NOS Artikel – Minder werkende jongeren sinds corona
***De Correspondent Artikel – Stel jezelf de vraag heeft mijn werk eigenlijk wel zin
****NRC Artikel – De coronacrisis is een onvoorstelbare gamechanger voor de arbeidsmarkt
*****NRC Artikel – Jongere voelt van alle kanten druk